Si Joanna Ampil, Bago ang Lahat

The Sound of Music
Produksyon: Resorts World Manila
Direksyon: Roxanne Lapus
Mandudula: Howard Lindsay at Russel Crouse (halaw mula sa librong “The Trapp Family Singers” ni Maria August Trapp)
Titik at Musika: Oscar Hammerstein III at Richard Rodgers
Mga Nagsiganap: Joanna Ampil, Audie Gemora, Pinky Amador, Sheila Francisco, Tanya Manalang, Paolo Ocampo, Danielle Sianghio, Justin Sian, Thea Zamesa, Atasha Muhlach, Alexa Villaroel, Marvin Ong, atbp.

ISTORYA

Dahil sa dulang ito nanggaling ang pamosong pelikula ni Robert Wise, gan’un din ang kwento at listahan ng mga kanta rito. Sa bansang Austria, isang nagmamadreng si Maria (Joanna Ampil) ang nabigyan ng isang special task ng mother superior (Sheila Francisco) na maging nanny sa ulila na sa inang mga anak ng istriktong si Captain Von Trapp (Audie Germora). Dito ay nakagiliwan s’ya ng magkakapatid na sina Liesl (Tanya Manalang) na kasintahan ng binatang si Rolf Gruber (Marvin Ong), Friedrich (Paolo Ocampo), Loiusa (Danielle Sianghio), Kurt (Justin Sian), Marta (Thea Zamesa), Brigitta (Atasha Muhlach) at Gretl (Alexa Villaroel) sa tulong na rin ng musika. Ganap na naging bahagi ng pamilya si Maria kahit na nakatakda pang ikasal sana ang kapitan kay Elsa Shraeder (Pinky Amador). Ang special task ni Maria ay hinamon at pinatibay nang dumating ang World War II sa bansa.

PAGPUPUGAY SA KAYUMANGGING MARIA

Ang dasal ko talaga ay si Joanna Ampil ang gumanap ng Maria sa mapapanood kong staging nito sa Resorts World. Kaya ko nga pinatulan ang opening night dahil mas malaki ang tsansa. Hindi naman sa iniiwasan ko si Cris Villonco na mahusay rin sa ilang play na napanood ko dati pero si Joanna Ampil ‘yun. Graduate s’ya ng “Miss Saigon” at malamang, sa mga gumanap ng Kim, isa s’ya sa malayo rin ang narating (kasunod syempre ni Lea Salonga). Sa katunayan, ang isang OST recording ng “Jesus Christ Superstar” ay s’ya mismo ang bumoses kay Mary Magdalene. Pero higit pa r’yan, napanood ko s’ya bilang Fantine sa isang pagtatanghal ng “Les Miserables” sa West End noong 2005. Hinintay ko s’ya sa labas noon at nagpapirma. Tinanong ko kung marunong pa s’yang mag-Tagalog (Filipino) at sumagot lang s’ya ng “Syempre naman!” na may kasamang ngiti.

Noong pinapanood ko s’ya sa kanyang Fantine stint, maraming beses akong tinayuan ng balahibo sa tuwing dumadagundong ang palakpak para sa kanya. Nakaka-proud lalo na’t ang audience noon ay mga Caucasian. Bagama’t lutang na lutang ang pagiging Asyano ng kanyang frame lalo na’t nakikipagdikitan ito sa mga kapwa actor na mas matatangkad sa kanya, hindi s’ya nagpasapaw sa kantahan at aktingan.

Naulit ang pagpapa-autograph ko sa kanya n’ung mga 2008 siguro sa isang mini-dance concert sa Glorietta (nabanggit ko sa blog na ito). Bitbit ko naman noon ang isang CD niya na koleksyon ng mga Broadway hits. Hindi ko matandaan kung paano kami nagkapalitan ng email address pero may isa o dalawang reply yata akong nakuha mula sa kanya.

Bilang Maria sa “The Sound of Music” (naging Maria na rin s’ya sa “West Side Story” noong 2008 pero si Karylle ang naabutan ko), nand’un pa rin naman ‘yung mga nagustuhan ko n’ung una ko s’yang napanood sa London. Ang experience ng panonood kong ito sa isang local production ng isang Broadway show ay binuod lang sa pagtutok sa kanyang paglipad bilang bida, kung paano s’ya bumirit nang walang kahirap-hirap, kung paano s’ya makipagbalitaktakan sa mga kapwa Pinoy na theater artist at kung paano s’ya magiging “nanay” sa pitong bata.

Tungkol sa produksyon, tanggap ko naman ang magarbong paggamit ng set at visual dito. Malaki masyado ang stage ng Newport Performing Arts Theater kumpara sa ibang venue kaya’t inaasahan ko na na pagkakagastusan ang pag-recreate ng bahay ng mga Von Trapp o maging ang kumbento (salamat kay Mio Infante). Ang mga video na nagfa-flash sa malaking screen sa likod (kamukha ng mga ginagamit sa musical variety show sa TV tulad ng ASAP Rocks) ay inihanda ng filmmaker ng si Paul Soriano. May karagdagan itong mala-Vegas na pang-akit sa mga manonood pero hindi ko alam kung malaki talaga ang naitulong upang dalhin ang mga manonood sa Salzburg, Austria (isa sa mga paborito kong city). Para sa akin, boses pa lang ni Joanna Ampil at ang blending ng mga batang Von Trapp ay sapat na upang masabing “the hills are alive”.

KONKLUSYON

Pwede namang pag-ipunan ang ticket ng dulang ito na ang tanging interes ay maka-experience ng Broadway o West End (kahit na ang ilang teatro roon ay hindi rin naman malalaki). Ganito, unang una, ang vision ng produksyon para sa Resorts World na isang pinagsamang casino, mall, hotel at restaurant. Pwede ring manonood ka nito dahil nami-miss mo lang ang mga awit ng tambalang Rodgers at Hammerstein. Sa kaso ko, pinag-ipunan ko ito para kay Joanna Ampil at wala nang iba.

................................................................................................................................................

SIDE TRIP. Napanood ko na rin sa wakas ang “Stomp” n’ung sumaglit sila sa Pinas para sa isang limited run. At ang masasabi ko: precision. Nakakabilib isipin kung paano nila nagawan ng ritmo at tiyempo ang mga pangkaraniwang tunog. Ito siguro ang ultimate na musicality. Naaliw ako r’un sa ilang number na ginawa nilang instant stomper ang audience. Ang kailangan mo lang ay focus at attention sa anumang napakahinang tunog. Ang pinakamalapit ko na sigurong skill sa ganito ay ang paglalaro ng larong bata dati na merong chant na “Nanay, tatay, gusto ko’ng tinapay. Gusto ko’ng kape. Lahat ay gusto ko....” Natuwa rin ako sa isang tsikiting sa harapan ko. Duda ko, hindi masyadong interesante para sa kanya ang palabas. Nang magpakita sa stage ang isang player na may dalang walis at nakabihis janitor, nagtanong ang bata: “Is that the show already?”

Alamat Questor

Tatlong Tabing: Three Plays by Tony Perez
Produksyon: Tanghalang Pilipino
Direksyon: Tess Jamias (“Sierra Lakes”), Dennis Marasigan (“Bombita”) at Tuxqs Rutaquio (“Nobyembre... Noong Akala Ko’y Mahal Kita”)
Mandudula: Tony Perez
Mga Nagsiganap: Irene Vergara, Bodie Cruz, Ian Lomongo, Rayna Reyes, Marco Viaña, Jonathan Tadioan, Mayen Estañero, Marjorie Lorico, atbp.

ISTORYA

Hinati sa dalawang set ang retrospective. Ang una ay ang pinagsamang “Sierra Lakes” at “Bombita” at sa ikalawa naman ay ang “Nobyembre... Noong Akala Ko’y Mahal Kita”. Tungkol sa apat na magkakaiba at magkakaibigang karakter ang “Sierra Lakes”. Si Girlie (Ienne Vergara) ay may gusto kay Carlos (Ian Lomongo) na may gusto naman kay Arlene (Rayna Reyes) na ang gusto naman ay si Jusel (Bodie Cruz) na ang habol naman ay si Girlie. Isang road play naman ang “Bombita” kung saan isang grupo ng mga sundalo, isa na rito si Bombita (Marco Viaña), ang naatasang maghatid ng isang espesyal na baul sa isang lugar. Ang “Nobyembre... Noong Akala Ko’y Mahal Kita” ay tumalakay sa masculinity ng isang lalake (Jonathan Tadioan) at sa mga babaeng (palit-palitang ginampanan nina Mayen Estañero at Marjorie Lorico) dumaan sa kanyang buhay.

ISANG PAGPUPUGAY NA NOON PA SANA GINAWA

Sa isang culminating activity noon sa aming maliit na theater group sa highschool, ang “Bombita” ni Tony Perez ang naibigay sa aming proyekto. Samantalang ang iba ay naatasan ng ilang graduate play ng PETA kamukha ng “June Bride” (isang lighthearted na pananalamin sa dalawang klase ng mag-asawa, isang mayaman at isang salat) at “Mariang Aliw” (tungkol sa iba’t ibang uri at hugis ng mga pokpok), isinakay kami sa isang mahabang road play na kinakailangang magpatawa at maging seryoso. Kung hindi ako nagkakamali, ang iyaking si De Lara ang karakter na ibinigay sa akin. Natatandaan ko pa na nakasulat mismo sa script (hindi ko alam kung note lang ito ng direktor namin o talagang isinulat ng mandududla) na habang ginagawa ang isang monologo ay pinapatugtog ang “Mr. Lonely” ni Buddy Greco. Pero mahigit sa lahat ng hamong iyan sa issue ng role playing, ang hindi ko talaga makalimutan ay ‘yung pagkaka-inject sa akin ng dark comedy sa murang edad. Sa kabila ng masaya at makulit na paglalakbay ng mga sundalo sa Kabisayaan, isang oppression play rin ito. Sinusubukan nitong imulat ang kamalayan ng mga manonood (at para sa akin, ng mga aktor) ang konsepto ng maling paggamit ng kapangyarihan at pag-abuso sa mga kahinaan.

Medyo may pagka-guerilla ang pagkaka-stage ng tatlong dula sa Tanghalang Huseng Batute. Payak lang ang mga set design dahil na rin sa tatlong play ang maghahati rito. Ang mold ay parang Virgin Labfest at, para sa akin, isa naman itong plus factor bilang contrast sa kabi-kabila at naglalakihang Broadway show sa local scene. Sa “Bombita”, halimbawa, umaasa akong mapapanood ito sa mas enggrandeng pagtatanghal (mas enggrande sa aming highschool production, kahit papaano) pero nagkasya naman ako sa optimized na blocking ng kanilang “military jeep”. Ang “Sierra Lakes” ay nabasa ko n’ung college bilang bahagi ng isang libro sa Cubao series at sumakto ang inaasahan kong magiging hitsura ng stage. Maging ang kasimplehan ng mga pagtatanghal ay reflective sa kung anong personality meron si Tony Perez ayon sa impression ko nang makita ko s’ya sa personal (at makapagpa-autograph at makapagpa-picture).

Sa tatlong dulang kasali sa retrospective, lutang ang mensahe na maging mindful tayo sa anumang ating ginagawa. Sa “Sierra Lakes”, halimbawa, tila gustong sabihin na maging matalas ang pakiramdam natin sa mga taong nasa paligid natin na palihim na nagmamahal. Ang “Bombita” ay isang advocacy na maging vigilant tayo sa anumang pang-aabuso ng isang institusyon. Kung hindi naitulak ng isang pokpok na buksan ang mahiwagang baul, hindi malalaman ni Bombita ang kanyang halaga (o kawalan nito). Ewan pero para sa akin, ‘yung baul pa lang ay isa nang representation ng pag-iisip. Sa “Nobyembre...”, bagama’t ambisyoso ang mala-epiko nitong pagkukwento, gusto pa ring ipaalala na ang mga bagay na ginagawa natin sa sarili at sa ibang tao ay nagkakaroon ng epekto. Maaari tayong makasira at maaari rin tayong makabuo.

Competent naman ang tatlong direktor na kasali rito. Gusto ko lang i-single out ang effort na ibinigay ni Tuxqs Rutaquio sa “Nobyembre...” at panindigan na rin ang sinabi ko sa nakaraang blog na dapat s’yang abangan. Hindi madaling idirek ang dula. Marami itong timeline at madalas na isa o dalawang linya lang ang nakalaan para sa isang panahon. Mas umigting ang challenge dahil tatatlo lang ang aktor sa napakaraming karakter. Ang Lalake, halimbawa, ay kailangang magkaroon ng transition mula sa pagiging binatilyo hanggang sa tuluyang maging binata at ganap na matanda. Ang Babae 1 at Babae 2 naman ay nagpapalitan sa lahat ng karakter na babae (unang girlfriend, nanay, lola, kapatid, officemate, asawa at iba pa) at mas marami at mas mabilis ang kanilang transition. Pinadali ng direktor ang lahat nang gumamit s’ya ng chimes upang maipakita ang hudyat ng transition. Tumutunog ito sa tuwing tatawid ang isang timeline sa panibago. Mas pinagaan nito ang suhestiyon na ang dula ay kailangang namnamin sa kabuuan at hindi sa mumunting sequence nito. May kakaiba rin itong dating na tila ang lahat ng mga pangyayari ay nagaganap sa loob ng maraming pagtibok.

Ang huli kong napanood na Tony Perez ay ang “Saan Ba Tayo Ihahatid ng Disyembre?” mula sa PETA na idinirek ni Nonon Padilla mga dalawang taon na ang nakakalipas. Hindi ko alam kung bakit ngayon lang nagkaroon ng tribute para sa kanya. O kung bakit hindi tayo madalas magkaroon ng staging ng kanyang mga dula. Ang “Bombita”, halimbawa, ay kaya namang i-market bilang isang full length play at pwedeng pagkagastusan kung kinakailangan (parati kong iniisip na darating ang araw na isasapelikula ang dulang ito). May humor din naman ito pero siguro, limitado lang talaga ang theater audience niya. Sumusulat din s’ya ng mga libro. Sa katunayan, ang kanyang Cubao series ay naging malaki ang bahagi n’ung nasa college ako. Isa itong reliable na companion sa pagitan ng exam at machine problem. Nitong mga huling taon ay mas lumitaw ang pangalan n’ya sa pagiging involved sa ilang paranormal activity. Partikular dito ang para sa pamosong Spirit Questors na nangangalakal sa mga multo o anumang elemento. Isang episode pa nga dati sa "Shake, Rattle and Roll" ng Regal ang kanyang ginawan ng script. Tungkol ito sa isang tulay na pinupugaran ng multo, isang pagsang-ayon sa urban legend na ang mga ganitong structure ay inaalayan ng dugo ng mga paslit. N’ung naghahanap ako ng kanyang libro sa National Book Store para mapapirmahan, ang kanyang “Mga Panibagong Kulam” na ang aking naabutan. Koleksyon ito ng ilang simple at praktikal na pangungulam na ang intention naman ay para sa ikabubuti ng tao. Hindi ako bumili nito n’ung unang nalathala pero wala na akong ibang option para mapapirmahan. Wala na sa mga tindahang natanungan ko ang kanyang Cubao series. Wala akong ideya sa mga pinagkakaabalahan n’ya ngayon pero naaliw ako n’ung nagpa-picture sa kanya dahil kumuha s’ya ng isang wand mula sa kanyang bag. Inisip ko na lang na isa itong mabuting basbas.

KONKLUSYON

Sa pagsibol ng Facebook at Twitter, parang mabilis na lang ma-immortalize ang mga bagay-bagay. Mas mayaman na tayo sa preservation technique at mas sagana sa archive tools. Ito na siguro ang pagkakataon para maidamay sa ganitong tawag ng panahon ang mga akdang pandula ni Tony Perez, na para sa akin ay isang alamat ng sining, sa teatro man o iba pang medium. Ang retrospective para sa kanya ay isa lamang sa mahaba-haba pang prusisyon sa pagtuklas natin ng mga artist na sa ilang iglap ay maaari nang kainin ng alikabok ng makabagong ihip ng hangin. Hindi nag-iisa si Tony Perez dito. Marami pa tayong dapat kilalanin at malayo-layo pa ang ating paghahanap.

Orgasm ng Dugo

Titus Andronicus (Tinarantadong Asintado)
Produksyon: Dulaang UP
Direksyon: Tuxqs Rutaquio
Mandudula: Layeta Bucoy (halaw mula sa “Titus Andronicus” ni William Shakespeare)
Mga Nagsiganap: Bembol Roco, Shamaine Centenera-Buencamino, Nicco Manalo, atbp.

ISTORYA

Nasa kasalukuyang panahon ng eleksyon sa Pilipinas ang dula. Isang assassin, si Carding (Bembol Roco), ang naatasang kumandidato sa kabila ng papalit-palit na pagpaslang sa dalawang magkalaban at naghaharing pamilya. Mas pinili n’yang hindi pumasok sa pulitika pero may ibang plano ang matrona na si Clarissa (Shamaine Centenera-Buencamino) mula sa kalabang partido. Ang kabi-kabilang pagpatay ay sinasayawan ng isang payaso (Nicco Manalo).

DINUGUAN

Pagbukas na pagbukas pa lang ng telon, parang laway nang dumikit ang dula sa akin. Mula sa dilim ay lumabas si Nicco Manalo bilang payaso habang isang desafinadong piyesa mula sa orchestra ang kanyang kinukumpasan. Ang bawat tono o paglakas ng tunog ay tila kanyang kontrolado habang nanggigigil s’yang diktahan ang patutunguhan nito. Fade out. At nanikit ang imahen ng payaso sa isip ko.

Ang pinaka-tangible sa adaptation ni Layeta Bucoy, maliban sa swak na swak na pagkaka-localize sa Philippine backdrop, ay ang paggamit ng payaso bilang Kamatayan. Siguro ay nasa mindset na n’ya na ang orihinal na akda ni Shakespeare ang pinakamarahas at pinakabayolente at nais n’yang ilagay rin sa utak ng mga manonood na ang buong pinagdaanan ni Titus Andronicus o ni Carding ay hawak ng isang Tagasundo. Ang bawat trahedya sa dula ay papasukin ng payaso, isasayaw ang napaslang at ipapasyal palabas ng entablado. Pinakakritikal sa pagsundo na ito ay sa dulo, kay Carding, na sinubukang i-outwit ang payaso sa pamamaril sa audience. Para sa akin, isa ito sa mga hindi ko makakalimutang eksena mula sa isang straight play para sa taong ito.

Marami pang ibang consistency ng karahasan ang dula. Ang challenge siguro para sa direktor nitong si Tuxqs Rutaquio ay makapanggulat sa paraang nagulat din ang mga naunang audience ng obra ni Shakespeare. Sa ilang madugong eksena, naglaan ang produksyon ng effort sa pagsirit ng dugo mula sa katawan ng mga walang kalaban-labang biktima. Hindi ito gumawa ng quicky at literal na tumalsik ang dugo patungo sa isang piling bahagi ng audience (kawawa ang ilang nakasuot ng puti). Kahit alam ng lahat na ang eksenang nabanggit ay palabas lamang, nakabuntis pa rin ito ng takot.

Sa puntong ito, pwede ko nang sabihin na isa si Tuxqs Rutaquio sa mga direktor na dapat abangan sa larangan ng teatro. Marahil ay pinaghugutan n’ya rin ang kanyang experience bilang set designer dahil lutang na lutang ang puhunan dito. Isa pang halimbawa, maliban sa theatrics ng mga dugong sumisirit, ay ang paggamit ng tricycle sa umpisa ng dula. Kung tutuusin, pwede naman itong hindi na ilagay pero nakadagdag kahit papaano sa Philippine atmosphere (kamukha ng isang bangka sa tagiliran ng stage noon para sa isa pang tambalan nila ni Layeta Bucoy, ang “Doc Resureccion: Gagamutin ang Bayan” para sa Virgin Labfest).

Mahusay ang buong ensemble at lahat ay lumutang sa kani-kanilang pagganap. Kung napanood mo na si Bembol Roco sa ibang pagtatanghal, madali mong makikilatis kung nakakalimutan n’ya ang kanyang mga linya. Sa kaso n’ya bilang Carding, wala namang mapapansin na ganito. Parating isang karangalan na mapanood s’ya sa mga ganitong klaseng dula. Si Shamaine Centenera-Buencamino ay wala na yatang hindi kayang gawin at pakiramdam ko, malayo-layo na rin ang kanyang napapatunayan. Minsan ay may ideya na ako sa kanyang posibleng maging atake bilang Clarissa pero patuloy pa rin n’ya akong sinusurpresa. Ang contribution ng iba ay hindi rin matatawaran. Si Olive Nieto bilang Salve (Lavinia) ay marupok mula simula at dulo ng dula. Si Paolo O’Hara bilang Chua (Aaron) ay nasa ilalim ang kulo samantalang si Cris Pasturan bilang Nomer (Demetrius) ay pinaghalo ang yabang at pagkaduwag. Maging ang take ni Skyzx Labastilla bilang guro, kahit na iisang eksena, ay gripping at kaawa-awa.

KONKLUSYON

Ang argumento lang naman kadalasan sa mga adaptation ay kung nabigyan ba ng sapat na karugtong na buhay ang pinaggalingan nitong akda. Hindi lang basta maisulat ito sa Filipino kundi makarating din sa contemporary audience ang punla nito. Hindi ako scholar sa mga obra ni Shakespeare at umaasa lang din ako sa ilang palabas bilang point of reference. Ayon sa pelikulang “Titus” ni Julie Taymor na pinagbidahan ni Anthony Hopkins, isinalarawan dito na synonymous sa giyera ang pumatay ng kapwa tao. Mas marahas dito ang lutuin ang karne ng tao at ipakain sa gutom na kaaway. Wala na sigurong mas brutal pa sa ganitong estado ng pag-iisip dahil maging ang aso nga na isang hayop ay tumatanggi sa karne ng kapwa aso. May nais sigurong sabihin si Shakespeare dito tungkol sa “paglamon” ng ibang tao, na ang karahasan ay isang display ng kahayupan. Nasa ganitong libog naman ang adaptation. Sapat ang paglatag ng terror sa foreplay ng dula hanggang umabot ito sa isang madugong rurok.

Ang Epiphany ni Cory

(Ang larawan ay kinuha mula sa Facebook page ng Philippine Stagers Foundation)

Cory ng EDSA: A Filipino Musical
Produksyon: Philippine Stagers Foundation
Direksyon at Libretto: Vince Tañada
Musika: Pipo Cifra
Mga Nagsiganap: Cindy Liper, Vince Tañada, Adelle Ibarrientos-Lim, Jordan Ladra, Gabby Bautista, Kierwin Larena, Monique Azerreda, atbp.

ISTORYA

Inilahad ang buhay ng dating pangulo na si Corazon “Cory” Aquino (Cindy Liper) mula sa pagkamatay ni Ninoy hanggang sa kanyang sariling kamatayan. Kasabay ng piling timeline na ito ay ang pagdokumento ng reporter na si Peter (Vince Tañada) na nagsimbulong central character sa magkakadugtong na buhay ng batang si Edsa (Gabby Bautista) at ang kanyang tatay na si Rey (Jordan Ladra) na kapatid ni Elsie (Adelle Ibarrientos-Lim), isang software specialist, at ang magkasintahang sina Jason (Kierwin Larena), isang balik-bayan, at Anette (Monique Azerreda), isang folk singer sa mga rally.

ANG MAPAGPARAYANG SAKRIPISYO

Bagama’t ang ginamit na makinarya sa pagkukwento ay ayon sa ilang historical details (assassination ni Ninoy, walk-out ng 29 na “computer technician” sa Comelec, People Power, kudeta n’ung 90’s, atbp.), hindi ito tumutok sa figures. Ang intention ng musical ay makapaglilok ng history hindi sa pamamagitan ng mga petsa sa kalendaryo o mga pangalan ng mga tao at lugar na humubog sa bansa. Mas ini-highlight nito, kahit na one-sided, ang mapagparayang sakripisyo ni Cory sa paglabas sa kanyang comfort zone, partikular sa pagtakbo bilang pangulo hanggang sa mga panahon ng instability ng bansa na kailangan n’yang maging matatag. Mula sa kanyang pagiging simpleng maybahay at sa kawalan ng karanasan sa Philippine politics ay nagkaroon s’ya ng sariling epiphany upang harapin at isabuhay ang mga ideals na naiwan ng namayapang asawa.

Nagbunga naman ang sakripisyong ito sa tulong na rin marahil ng mga taong nakasalubong n’ya sa EDSA (o Epifanio delos Santos Avenue na tila may pahiwatig na kahit ang mga santo o ang Diyos ay may sariling epiphany para kay Cory). Sa katunayan, ang EDSA Revolution n’ung 1986 ay tinatawag na People Power dahil sa tulong ng maliliit na taong pinagbuklod para sa pag-aklas ng bansa laban sa diktadurya. Ang mga taong ito ang pumuno sa anumang kakulangan ng dating pangulo. Na-amplify ang koneksyon na ito ni Cory sa tao sa pagpapakilala ng ilang fictional character sa musical sa pangunguna ng reporter na si Peter.

Upang mas mapag-igting ang tema ng sakripisyo, inilatag ni Vince Tañada, bilang mandudula, ang parallel nito sa mga taong nakasalamuha ni Cory. Si Peter, halimbawa, ay nakikipagbuno sa sakit na Parkinson’s Disease at piniling isakripisyo ang asawa upang hindi ito maging pabigat. Ang buong storytelling ay nag-ugat sa kanya sa pangungulit na rin ng batang si Edsa (na may pagkakahawig sa batang character sa “Bertdey ni Guido” ni Rene O. Villanueva). Ang sakit ni Peter ay isa ring direct reference sa colon cancer ni Cory. Ang balik-bayan naman na si Jason ay nag-alay ng kanyang mga mata sa kasintahang si Anette. Wala mang ganitong eksaktong sakripisyo ang dating pangulo, pwede itong basahin bilang metaphor sa anumang blindness na kinaharap para sa bansa. Maging sa kanyang huling sandali, mas pinili n’yang magtiwala sa mga doktor sa Pilipinas na marahil ay matunog at napapanahon dahil sa pagkakalapit nito sa kalagayan ng dati ring pangulo na si Gloria Arroyo. Nararapat lang na maging fitting companion ang “Cory ng EDSA” sa “Ako si Ninoy” dahil halos magkapareho ang estilo ng dalawa at pareho namang epektibong nakapagbigay ng leksyon.

Marami akong inaabangan sa bawat pagtatanghal ang PSF. Isa na rito ang pagkausap sa mga high school students tungkol sa kahalagahan ng theater etiquette bago mag-umpisa ang dula. Minsan ay stressful ang pagkakasabi ng sinumang naatasang gumawa nito at minsan naman ay panatag. Sila lang yata ang theater group na gumagawa ng ganitong hakbang upang maturuan ng leksyon ang mga bata pagdating sa social grace. Ang mga pagkakataong ito ang nagpapaalala sa akin ng mga high school teachers ko at natutuwa ako na rumeresponde ang mga bata nang naaayon sa buong palabas. Madalas din kesa hindi ay makakarinig tayo ng nakakalibang na ad lib mula sa mandudula/aktor/direktor. Sa kaso ng “Cory ng EDSA” na inumpisahan ng mabigat na eksena (turmoil at kamatayan ni Ninoy), hindi agad lumabas ang hiritan. Nagpakita lang ito sa unang pagkakataon na nagkasama sa isang eksena sina Peter, Rey at Jason. Sa kabilang banda, karapatan naman ng creator na paglaruan ang kanyang sariling creation. Bagama’t pwedeng ituring ito ng iba na kawalan ng disiplina, malaki naman ang naiiambag nito upang panatilihin ang atensyon ng mga batang manonood. Nababawasan kahit papaano ang pagkakataon na bumigay sila sa tukso na makipagdaldalan o mag-text na lang.

Bilang musical, ang pagtatanghal na ito ay isa sa mga patunay ng patuloy na commitment ng PSF upang makapagbigay ng dulang madaling maabot ng mga manonood. Radio-friendly ang mga kanta rito (salamat kay Pipo Cifra). Sa katunayan, at marahil ay sa unang pagkakataaon, naglabas sila ng OST mula sa Viva Records. Ang tagal na yata nang huli tayong makarinig ng mga kanta mula sa musical na maaaring makipagsabayan sa Top 40, kung mabibigyan lang ng tamang exposure, kamukha ng “Naaalala Kita”. Wala akong masabi sa mga aktor dito. Hinog na hinog silang lahat sa bawat number at halata mong kahit sila ay naaaliw sa kanilang ginagawa. Mula sa powerful na boses ni Vince Tañada, sa character singing ni Cindy Liper (mapanood sana s’ya ng mga Aquino), sa father role ni Jordan Ladra hanggang sa timing sa comedy at pagpapakilig nina Kierwin Larena at Monique Azerreda, walang itulak-kabigin. Ang mahusay na koro ay nand’un pa rin (ito pa lang ay sapat nang panoorin ang dula), gan’un din ang magarbong costume changes at ensemble number. Ilan lang ito sa mga dahilan upang mapanatiling nakatutok ang isang high school student at lumabas ng teatro na may napulot na aral at karagdagang appreciation sa performing arts.

Sa aking personal na enjoyment, hinding hindi ko makalimutan ang pagsingit ng isang Broadway-style (tuxedo number a la “That’s Entertainment”) habang kumakanta ang ilan ng “Snap, snap, snap election”. Hindi lang sa nakaka-LSS ito kundi mahusay rin ‘yung ideya na magpasok ng mockery o satire sa gitna ng kaguluhan n’ung Marcos era. Posible na ang ganitong distraction ay statement mismo ng Stagers sa kabi-kabilang local adaptation ng mga Broadway musical na hindi gan’un kadaling maabot para sa isang karaniwang high school student.

KONKLUSYON

Ang “Cory ng EDSA” ay nararapat lang na maabot pa ng mas maraming audience. Kalimutan na muna natin ang political color nito at pansinin ang kakayanan ng dula na makapagbahagi tungkol sa sakripisyo. Nakakalungkot ang isang realization dito na kinakailangan pang masadlak sa Parkinson’s Disease ang storyteller upang tuluyang maliwanagan. Sikat tayong mga Pinoy sa kawalan ng sense of history. Ang pasakit na naranasan sa nakaraan ay mabilis na kinakalimutan na parang kagat lang ito ng langgam. May kinalaman yata ito sa pagkakaroon natin ng Filipino Time, na balewala para sa ilan ang mga nasayang na oras. Nawa’y hindi natin kailanganing magkasakit para lang magkaroon ng sariling epiphany.

Ang Harness at ang mga Bagay na Nakaangkla sa Lupa

(Ang larawan ay kinuha mula sa website ng Repertory Philippines)

Peter Pan: A Musical Adventure
Produksyon: Repertory Philippines at Stages Production Specialists, Inc.
Direksyon: Jaime del Mundo at Menchu Lauchengco-Yulo
Libretto: Willis Hall (halaw mula sa dulang “Peter Pan” ni J.M. Barrie)
Musika at Titik: George Stiles at Anthony Drewe
Mga Nagsiganap: Sam Concepcion, Michael Williams, Cara Barredo, Joy Virata, atbp.

ISTORYA

Isang batang ayaw tumanda, si Peter Pan (Sam Concepcion), ang bumisita sa isang silid ng Pamilya Darling sa London. Mula rito ay tinuruang lumipad ni Peter sina Wendy (Cara Barredo) at mga kapatid nito papuntang Never Land. Sa isang panibagong mundo na kanilang kinasuungan, isang kakaibang adventure ang kanilang tinahak kasama ang mga Lost Boys laban sa mga piratang pinamumunuan ni Captain Hook (Michael Williams). Ang buong pakikipagsapalaran ay ikinuwento ng storyteller (Joy Virata) mula sa kanyang perspektibo.

"FLYING DIRECTORS"

Ang unang una kong napansin sa credit ng production ay ‘yung para sa dalawang “Flying Directors” na sina Brad Allen at Jaime Wilson (na napanood kong main puppeteer dati sa isang staging ng “Little Shop of Horrors” sa Repertory Philippines n’ung nasa William J. Shaw Theater pa ito sa Shangri-la Mall). Naisip ko, napaka-espesyal naman ng pagtatanghal na ito dahil dalawa pa ang nakatalaga para sa pagdidirek ng mga eksenang nasa ere si Peter Pan. Kung tutuusin, ang mga flying scene talaga ang pangunahing bentahe ng dula base sa mga press release nito (na kesyo imported pa ang ilang makinaryang ginamit para maisagawa ito). ‘Yun nga lang, napaka-underwhelming sa akin n’ung experience n’ung nakita ko nang lumilipad ang mga bida. Parang may sinusunod lang itong isa o dalawang linya at sa rutang ito ay pumaparoon-parito ang mga aktor. At sa kasimplehang ito ay nagawa naman nila nang tama, kahit papaano.

Hindi ko matandaan kung merong ibang produksyon na naka-harness ang mas elaborative kesa rito. ‘Yung ambisyosong realization ng Darna dati ng Ballet Philippines sa CCP, nakasalalay rin ito sa harness. Mas marami nga lang gimik kamukha ng transformation mula sa simpleng si Narda hanggang sa superhero at ‘yung ballet mismo sa ere. ‘Yung “Little Mermaid” ng Trumpets dati, may ganito ring bentahe upang i-simulate naman ang ilang underwater scene. Mas na-appreciate ko yata ‘yung effort doon dahil mas maraming direksyon ang pinagdalhan ng harness.

Iniisip ko na lang, tumatanda na siguro ako para sa mga eksenang lumilipad. Hindi na ito appealing sa akin matapos ang ilang segundong nakita kong kumakanta ang bida nang nakalutang. Siguradong hindi ganito ang pananaw ng isang batang viewer (bata, ibig sabihin, pre-schooler). At hindi lang batang viewer, kundi batang viewer na hindi natin kailanman makikita sa pagtatanghal ng isang all-original Filipino musical. Ewan ko pero parang damang dama sa karamihan ng mga nanood ‘yung pagkakaroon ng target audience sa mga ganitong pagtatanghal na “nakalutang sa ere”. Ang sa akin lang, sana makita ko rin ang ganitong crowd sa mga dulang mas reflective bilang Pinoy.

Kunsabagay, ang problema sa pagtanda ay kadalasang problema lang ng mga taong sagana na sa ibang aspeto ng buhay: edukasyon, health at maging wealth o career. ‘Yung pagtanda na lang talaga ang hindi maiiwasan. Sa ganitong paghahanap ng fountain of youth, naikwento naman ng musical adaptation nang maayos ang premise.

Sa kabila ng mga ganitong pagmumuni tungkol sa harness, nagustuhan ko naman ang set design ni Gino Gonzales lalo na n’ung nag-transform ito sa pagiging isang malaking barko sa dulo. Magara rin ang mga costume. Pero kung meron mang isang scene stealer dito, siguro ay wala nang iba kung hindi ang bida mismo na si Sam Concepcion. Para s’yang dinamita rito. Well optmized ang kanyang talent sa musical theater, kitang kita ang gilas n’ya at napakakumportable n’ya sa kanyang pagkanta at pagsayaw. Kung minsan nga, tingin ko, mas lumutang s’ya sa mga kasamahan n’yang aktor. Tama lang na ang kanyang katapat bilang Captain Hook ay kasing competent ni Michael Williams. Tingin ko, sila lang dalawa ang nakarating talaga sa Never Land at ang iba ay naiwan sa kani-kanilang London.

KONKLUSYON

Hindi ako masyadong nilipad ng pagtatanghal na ito ng Peter Pan. Kapag ganito, sinasabi ko na lang sa sarili ko na nasa maling audience ako (totoo rin naman kung edad lang ang pag-uusapan). Mas lumutang sa akin ‘yung discrimination sa pagitan ng mga nakakaangat at ang mga bagay na nakaangkla sa lupa. At sa mga ganitong pagkakataaon, mas napapaalala sa akin na kailangang mas ma-appreciate ang mga bagay na abot-kamay.